Chia Tohumu Nedir, Nasıl Tüketilir?

Whatsapp'da Paylaş YAZDIR YORUMLAR SONRA OKU

Ekmeklerden yoğurtlara, smoothie’lerden protein barlara kadar pek çok tarifin yıldızı haline gelen chia tohumuna dair tüm detayları öğrenmeye var mısınız? Doğru yerdesiniz!

Doğru ve düzenli beslenmenin önemine dair bilinç hem dünyada hem de Türkiye’de gün geçtikçe artıyor. Bu da insan vücudunun işleyişine olumlu etkileri bulunan gıdaların daha fazla gündeme gelmesini sağlıyor. “Süper besin” olarak adlandırılan chia tohumu da işte bu gıdalardan biri! Son yıllarda yüksek besin değerleri ve vücuda katkılarıyla gündeme gelen chia tohumuna verilen bu adlandırma ise boşuna değil!

Kelime anlamı “güç”, telaffuzu ise “çiya tohumu” olan bu bitkinin sadece günümüzde değil; milattan önce 1500 ila 900 yılları arasında Maya ve Aztek kültürlerinde de önemli yer tuttuğuna dair kanıtlar bulunuyor.

Eski uygarlıklarda enerji sağlama, ilaç yapımı ve hayvanların dayanıklılığını artırma amaçlarıyla kullanılan bu kadim tohumun ilk izlerini milattan önce 3500’lü yıllara kadar sürmek mümkün! Peki, özellikle doymamış yağ asitleri bakımından zengin olmasıyla öne çıkan bu bitkiye dair daha fazlasını öğrenmeye ne dersiniz?

Chia Tohumu Nedir?

İnsan bedenine katkılarıyla yüzyıllardır pek çok toplumda değer gören chia tohumu, “salvia hispanica L.” olarak da biliniyor. Nanegiller familyasına ait chia bitkisinin tohumu olan chia tohumu siyah, beyaz ve gri renklerde olabiliyor. Omega 3 yağ asitleri, antioksidanlar, mineraller, lifler ve protein açısından zengin içeriğiyle bu oval tohumlar, temiz ve kuru bir ortamda yıllarca dayanıklılığını koruyabiliyor.

Chia bitkisinin tohumları, ağırlıklarından yaklaşık 12 kat daha fazla sıvı emebiliyor. Bu da chia tohumunu vegan beslenen ya da alerjik bir bünyeye sahip kişiler için tariflerde yumurta yerine kullanılabilecek ideal bir alternatif kılıyor. Bunun yanı sıra chia tohumları, içeceklere katılarak ya da kuru hallerini atıştırmalık barlarda kullanmak suretiyle de tüketilebiliyor. Aynı zamanda gluten de içermeyen chia tohumu, yüksek besin değeriyle hem çölyak hastaları hem de gluten hassasiyeti bulunan kişiler için oldukça uygun bir seçenek sunuyor.

Chia Tohumu Nerede Yetişir?

Chia bitkisinin tarih boyunca oldukça geniş bir coğrafyaya yayılarak hem sıcak hem de soğuk iklimlerde yetişmiş olduğunu söylemek mümkün. Ancak bu bitki için en uygun coğrafi koşulları ılıman ekvatoral ikliminin görüldüğü bölgeler sağlıyor. Chia tohumunun dünya üzerinde ticari olarak yetiştirildiği ülkeler arasında başta Meksika olmak üzere Peru, Arjantin, Ekvador, Guatemala, Paraguay, Nikaragua, Bolivya ve Avustralya sayılıyor.

Türkiye’de 2016 yılında Malatya’da chia yetiştiriciliği denenmiş olsa da uygun sıcaklık ve nem sağlanamadığından olumlu sonuç alınamadığı kaydediliyor. Chia bitkisinin, yetiştirildiği toprağa göre verimi artıp azalabiliyor. Yetiştiriciliği azot içeriği düşük, killi ve yumuşak topraklarda yapıldığında ise daha verimli sonuçlar alındığı aktarılıyor.

Chia Tohumunun Besin Değerleri Nelerdir?

Chia tohumunun yeni beslenme trendleri arasına girmesinin ana nedeni, tabii ki içerdiği yüksek besin değerleri! Bitkisel omega 3 yağ asidi kaynağı olan chia tohumu, aynı zamanda oldukça iyi bir vitamin ve mineral kaynağı. Diğer tohumlara kıyasla daha zengin bileşenler içeren chia tohumu, lif ve protein kaynağı olması açısından da pek çok diyet listesinin baş tacı oluyor. Chia tohumların 100 gramında 34 ila 40 gram diyet lifi bulunuyor. Bu da chia’nın, yetişkin bir bireyin günlük alması gereken diyet lifi miktarını karşılamak için güçlü bir seçenek olduğu anlamına geliyor.

Chia tohumunda sütten tam 11 kat daha fazla fosfor bulunuyor! Kalsiyum ve potasyum bakımından da rakip tanımayan bu tohumlar, sütten 6 kat daha çok kalsiyum ve 4 kat daha fazla potasyum içeriyor.

Chia tohumunun besin öğeleri bakımından üstün olduğu tek gıda süt de değil! Mısırdan 2, pirinçten 4 kat daha fazla protein içeren chia tohumu; ayrıca 100 gramındaki 2,83 miligramlık niasin miktarıyla soya fasulyesi, mısır ve pirinçten çok daha güçlü bir alternatif. Aynı zamanda demir içeriği bakımından da mercimekten 2, ıspanaktan ise 6 kat daha zengin!

Chia Tohumu Besin Değerleri

Kaynak: https://beslenmevediyetdergisi.org/index.php/bdd/article/view/292/250

Chia Ne İşe Yarar?

Kendisi küçük etkisi büyük chia tohumu, fonksiyonel içeriği sayesinde ideal bir diyet programı için bir hayli değer taşıyor. Özellikle vegan beslenen ya da glutensiz bir beslenme programına sadık kalması gereken kişiler için yoğun bir omega 3, diyet lifi, kalsiyum ve antioksidan kaynağı olan chia tohumunun olumlu etkileri ise yapılan yeni araştırmalarla birlikte daha da açığa çıkıyor. Peki, chia’nın ne işe yaradığını öğrenmeye ne dersiniz? İşte maddeler halinde chia tohumu ve olumlu etkileri!

Düzenli Sindirim için İdeal

Chia tohumu yüksek miktarda lif içeriyor. Lifler ise sindirim sisteminin düzenli işleyişi için olmazsa olmaz besin değerlerinden biri! Dolayısıyla zengin bir lif kaynağı olan chia tohumunu diyete eklemek, günlük olarak alınması gereken lif oranını karşılamaya yardımcı olabilir.

İştah Kontrolüne Yardımcı

Liflerin sindirim sistemine olan olumlu etkilerinin yanı sıra daha uzun süre tok hissetmeye de yardımcı olduğu biliniyor. Buradan hareketle zengin lif kaynağı olan chia’nın doğru kullanımının iştahı dengelemede yardımcı olabileceği düşünülüyor. Ayrıca, yapılan araştırmalar soya, incir ve yulaf ağırlıklı bir diyet yerine chia’yı esas alan beslenme programı uygulamanın kanda iştahı kontrol eden adinopektin hormonunun yoğunluğunu artırdığını ortaya koyuyor.

Kalp Dostu

Uzmanlar sık sık doymuş yağ asitleri yerine doymamış yağ asitleri içeren gıdaların tüketilmesini öneriyor. Bu da doymamış bir yağ asidi olan omega 3’ü yoğun şekilde içeren chia tohumunu daha da değerli kılıyor. Omega 3’ün kolesterol düşürmede etkili olduğu biliniyor. 2015 yılında yapılan bir araştırmanın sonuçları ise günlük diyet rutinine 35 gram chia unu ekleyen kişilerin toplam kolesterolünde yüzde 13 azalma, iyi kolesterol olarak da bilinen HDL değerlerinde ise yüzde 25 artış görüldüğünü açığa çıkartıyor.

Glutensiz

Buğday, çavdar ve arpa gibi tahıllar gluten içerdiğinden, glutensiz bir diyete bu tahıllardan elde edilen unlarla yapılan ekmekleri dahil etmek mümkün değil. Ancak chia tohumu kullanılarak üretilen unlardan yapılan ekmekler, glutenli tahıllardan elde edilen ekmekler karşısında iyi bir alternatif sunuyor.

*Bu sayfada yer alan bilgiler, tıbbi öneri veya uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. Chia tohumu tüketimi hakkında detaylı bilgi sahibi olmak için muhakkak bir hekimine danışmalısınız.

Kaynaklar;