Serotonin Nedir, Bizi Nasıl Etkiler?

Whatsapp'da Paylaş YAZDIR YORUMLAR SONRA OKU

Mutluluk hormonu olarak da adlandırılan serotoninin vücut fonksiyonlarımızı nasıl etkilediğine birlikte göz atalım mı?

Vücudumuzda adını daha önce duymadığımız pek çok hormon bulunuyor. Ve bu hormonların her birinin kendisine özgü işlevleri mevcut. Bağırsak hareketlerinden uyku düzenine kadar pek çok vücut fonksiyonunun düzenlenmesinde önemli bir rol üstlenen serotonini daha yakından tanıyarak yaşam kalitenizi iyileştirebilirsiniz. Nasıl mı? Hadi; serotoninin beden, zihin ve ruh sağlığı üzerindeki etkilerini incelemeye başlayalım!

Serotonin Nedir?

Serotonin, en kısa tanımıyla sinir hücrelerinin ürettiği bir kimyasal madde çeşidi. Esasında serotonin temel amino asit türü olan triptofan’ın triptofan hidroksilaz ile birleşmesi sonucu oluşuyor. Serotonin üretimi bağırsak, beyin ve kan trombositlerinde gerçekleşiyor.

Serotonin Ne İşe Yarar?

Verywell Mind adlı web sitesinde yer alan bir makaleye göre, serotonin ruh halini düzenlemekten yiyecekleri sindirmeye kadar birçok bedensel fonksiyonun çalışmasına yardımcı oluyor.

Serotonin ve Zihin Sağlığı

İdeal seviyedeki serotonin hormonu insanın kendisini daha sakin ve mutlu hissetmesine yardımcı oluyor. Serotonin aynı zamanda depresyon, anksiyete ve birçok duygu durumu bozukluklarını hafifletmeyi de sağlıyor. Bununla birlikte beyin uyku döngüsünü düzenleyen melatonin hormonunu salgılayabilmek için de serotonine ve ayrıca dopamine ihtiyaç duyuyor. Dolayısıyla serotonin, dopaminle bir araya gelerek kaliteli uyku deneyimi yaşamaya katkıda bulunuyor.

Medical News Today sitesinde yayınlanan bir makaleye göre, doktorlar kimi hastalarına antidepresan yerine serotonin inhibitörleri içeren ilaçları reçete edebiliyor. Beyinde faaliyet gösteren serotonin hormonu ruh halini düzenlemeye, düşünceleri kontrol altına almaya ve zihni rahatlatmaya yardımcı oluyor. Öte yandan kan dolaşımındaki serotonin miktarı ölçülebilirken beyinde bulunan serotonin miktarı ölçülemiyor.

Serotonin ve Beden Sağlığı

Serotonin hormonu sindirim ve boşaltım sisteminin olağan çalışma düzenine katkıda bulunuyor. Örneğin; zehirli bir besin tükettiğinizde bağırsaklar daha fazla serotonin üreterek istenmeyen yiyeceklerin vücuttan hızla atılmasına yardımcı oluyor. Bunun yanı sıra vücudun herhangi bir bölgesi kesildiğinde kandaki trombosit hücreleri yaraları iyileştirebilmek için serotonin salgılıyor.

Vücuttaki Serotonin Seviyesi Neden Değişir?

Serotonin seviyesi hem doğal yollarla hem de kullanılan kimyasallara bağlı olarak değişebiliyor. Journal of Psychiatry & Neuroscience dergisinde yayınlanan bir çalışmaya göre, serotonin seviyesini doğal bir şekilde artırmanın pek çok yolu mevcut. Vücuttaki serotonin miktarı vücudun yeterince serotonin üretememesi, gereğinden fazla serotonin üretmesi veya mevcut serotonin seviyesini etkili bir şekilde kullanamaması sonucunda değişiyor.

Serotonin Eksikliği Neden Olur? Serotonin Nasıl Artırılır?

Verywell Mind’daki kaynağa göre serotonin seviyesinin düşük olmasının iki nedeni bulunuyor. İlk senaryoya göre vücut yeterli miktarda serotonin üretemiyor. İkinci senaryoya göre ise mevcut serotonini gerektiği gibi kullanamıyor. Vücudun yeterli miktarda serotonin üretememesi depresyon, anksiyete bozukluğu, uyku sorunları ve panik atak gibi birçok rahatsızlığa yol açıyor. Bu rahatsızlıklar ise vücudun serotonin üretmesini engelliyor. Dolayısıyla vücut bir kısır döngü içine girmiş oluyor. Bu semptomların herhangi birinden şüphelendiğiniz takdirde doktora başvurmayı unutmamalısınız.

Journal of Psychiatry & Neuroscience dergisinde yayınlanan çalışmaya göre, serotonin seviyesini artırmanın çeşitli yolları bulunuyor. Bu yollar aşağıdaki gibi sıralanıyor:

Mevsimsel depresyonların tedavisinde kullanılan gün ışığı terapisi serotonin seviyesini artırmaya yardımcı oluyor.
Düzenli olarak egzersiz yapmak serotonin seviyesini yükseltiyor.
Yapılan araştırmalar dengeli ve düzenli beslenmenin de serotonin seviyesini yükselttiğini belirtiyor.

Serotonin Fazlalığı Neden Olur? Serotonin Nasıl Düşer?

Ekstra bir kimyasala maruz kalınmadığı sürece vücut genellikle ideal veya düşük oranda serotonin salgılıyor. Eğer vücutta serotonin fazlalığı bulunuyorsa bu durum muhtemelen kullanılan bir ilaçtan kaynaklanıyor. Cleveland Clinic tarafından yayınlanan Serotonin isimli makaleye göre, yüksek miktarda serotonin seviyesi serotonin sendromuna yol açıyor. Serotonin sendromuyla birlikte vücutta titreme, aşırı terleme, yüksek tansiyon, ishal, kas seğirmesi, kafa karışıklığı ve huzursuzluk gibi semptomlar görülebiliyor.

Serotonin sendromu belirtileri ortaya çıktığı an doktor kontrolünden geçmek gerekiyor. Nitekim serotonin sendromu ölümcül olabiliyor. Serotonin seviyesini düşürmek için genellikle serotonini artıran ilaçların dozu düşürülüyor.

Serotonini Artıran Besinler Hangileridir?

Dengeli ve düzenli bir beslenme programıyla vücutta bulunan serotonin seviyesi artırılabiliyor. Pek çok gıda doğal olarak serotonin içeriyor. Fakat vücut serotonin üretebilmesi için triptofan, B6 vitamini, D vitamini ve omega-3 yağ asitleri gibi diğer besinlere de ihtiyaç duyuyor. Serotonin içeren besinler ise şunlar:

Baklagiller (fasulye, nohut vb.)
Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, lahana, pazı, kereviz, brokoli vb.)
Kuruyemiş çeşitleri (fındık, ceviz, badem vb.)
Yağlı balıklar (somon, ton balığı, uskumru vb.)
Probiyotik içerikli gıdalar (yoğurt, kefir vb.)
Yumurta
Hindi
Tofu
Muz

Meyve ve sebzeler açısından zengin ve yüksek lif içeren bir beslenme programı, bağırsaklardaki iyi huylu bakterilerin artmasına ve serotonin hormonunun salgılanmasına yardımcı oluyor.

Günlük Hayatta Serotonin Seviyesini Artıran Pratikler

Yaşam tarzınızda yapacağınız ufak tefek değişikliklerle serotonin seviyenizi artırabilirsiniz. Bu sayede beden, ruh ve zihin sağlığınızı da koruyabilirsiniz. Verywell Mind sitesindeki kaynağa göre günlük hayatta serotonin seviyesini artırmak için aşağıda sıralanan pratikleri uygulayabilirsiniz:

Gün Işığından Faydalanmak

Gün içinde yeterli miktarda doğal ışığa maruz kalmamak birçok insanda duygu durumu bozukluklarına yol açıyor. Güneş ışığı yalnızca serotonin değerini değil, aynı zamanda D vitamini seviyesini de etkiliyor. Bu nedenle her gün en az 10 ila 15 dakika boyunca güneş ışığı almaya özen göstermelisiniz.

Egzersiz Yapmak

Dünya Sağlık Örgütünün verilerine göre 60 yaş üstü bireyler de dahil olmak üzere yetişkinlerin her hafta orta yoğunlukta en az 150 dakikalık aerobik çalışması gerekiyor. Bu tarz fiziksel aktiviteler vücutta serotonin miktarını artırmanın yanı sıra güç ve dayanıklılığı geliştirmeye, formda kalmaya ve vücut fonksiyonlarını iyileştirmeye de destek oluyor.

Masaj Yaptırmak

Masaj terapisi, vücudun serotonin salgılamasını teşvik ederek stres hormonu olarak bilinen kortizol seviyesini azaltmaya yardımcı oluyor. Bunun yanı sıra masaj terapisi depresyon ve anksiyete bozukluğunu hafifletmeyi de sağlıyor. 2004 yılında International Journal of Psychiatry & Neuroscience dergisinde yayınlanan bir çalışmada depresyon belirtisi gösteren hamile kadınlara partnerleri tarafından 20 dakikalık iki masaj seansı uygulanıyor. Seans sonrasında kadınların serotonin seviyesinde yüzde 28, dopamin seviyesinde ise yüzde 31 artış görüldüğü belirtiliyor.

Bedensel, zihinsel ve ruhsal sağlığınızı korumak için formda kalmaya özen göstermelisiniz. Unutmayın, gün içinde yapacağınız egzersizler, güneş ışığı altında yapacağınız 10 dakikalık bir yürüyüş ve dengeli beslenme programı sayesinde kendinizi her zamankinden daha iyi hissedebilirsiniz!

*Bu sayfada yer alan bilgiler tıbbi tavsiye, uyarı veya teşvik niteliği taşımamakta olup yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Serotonin hormonu hakkında daha fazla bilgi almak için muhakkak hekiminize danışmalısınız.

Kaynaklar;