Akdeniz Diyeti Nedir? Akdeniz Diyeti Nasıl Yapılır?
Dengeli ve düzenli beslenmenizi sağlarken öğünlerinizi lezzetten ve çeşitlilikten mahrum bırakmayacak bir beslenme modeli mi arıyorsunuz? Öyleyse aradığınız Akdeniz tipi beslenme olabilir! Hadi gelin; taze sebzelerin, değerli yağların ve leziz deniz ürünlerinin eşsiz uyumunu sunan Akdeniz diyetini birlikte keşfedelim!
Eğer Akdeniz yemeklerini seviyorsanız, beslenme düzeninizi biraz şekillendirip sevdiğiniz o lezzetleri bir diyet halinde uygulayabilirsiniz. Öyle ki besin çeşitliliği noktasında son derece cömert olan Akdeniz diyeti sebze, meyve, ekmek ve diğer tahıllar, kuru baklagiller ve yağlı tohumlar gibi bitkisel kaynaklı besinlerin her birini içeriyor. Bu sebeple keyifli bir şekilde dengeli beslenme düzeni elde etmeyi mümkün kılıyor. Peki, Akdeniz diyeti nasıl yapılır? Akdeniz tipi beslenme insan vücudu için hangi etkileri beraberinde getirir? Hadi, Akdeniz diyetini birlikte mercek altına alalım!
Akdeniz Diyeti ve Akdeniz Tipi Beslenme Nedir?
Akdeniz diyeti, Akdeniz bölgesine özgü yiyeceklerle yürütülen bir beslenme modeli. Bu diyet sebze ve meyvelerin, baklagillerin, tam tahılların, balık ve deniz ürünlerinin, zeytinyağının ve kuruyemişlerin ön planda olduğu zengin bir beslenme tarzını içeriyor. Kırmızı et ve işlenmiş gıdalardan kaçınılması, taze ve doğal malzemelerin tercih edilmesi ise Akdeniz diyetinin temel prensiplerini oluşturuyor.
Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi tarafından yayınlanan Sürdürülebilir Beslenme Modellerinden Akdeniz Diyetinin Sürdürülebilirlikteki Yeri isimli makalede, Akdeniz diyeti kavramının 1960’lı yıllardan itibaren Yunanistan, Güney İtalya, İspanya ve Akdeniz bölgesindeki diğer halkların benimsediği geleneksel beslenme alışkanlıklarını tanımlamak için kullanıldığı ifade ediliyor. |
Akdeniz Diyetinin Faydaları Nelerdir?
Dünya genelinde popülerliği hızla artan Akdeniz diyeti, sadece lezzetli yemekleriyle değil; aynı zamanda sağlığa olan etkileriyle de adından sıkça söz ettiriyor. Öyle ki Akdeniz tipi beslenme düzeni her geçen gün daha fazla kişi tarafından benimseniyor. Türkiye Diyetisyenler Derneğinin yayın organı Beslenme ve Diyet Dergisi tarafından yayınlanan Sağlıklı Beslenme ve Akdeniz Diyeti isimli makaleye göre, Akdeniz diyetinin faydaları aşağıdaki gibi sıralanıyor:
Kardiyovasküler Sistemin Normal Fonksiyonlarını Destekliyor
Akdeniz diyetinde doymuş yağlar yerine değerli yağlar tercih ediliyor. Bu diyet türünde tüketilen zeytinyağı, omega-3 yağ asitleri içeren balık ve yüksek lifli gıdalar, kolesterol seviyelerini ideal dengede tutmaya yardımcı olabiliyor. Bu sayede kardiyovasküler sistemin ideal fonksiyonlarını korumaya katkı sağlayabiliyor.
Vücudu Serbest Radikallerden Korumaya Yardımcı Oluyor
Akdeniz diyetinde yer alan sebze ve meyvelerde bulunan vitaminler ve mineraller, vücudu serbest radikallerin zararlı etkilerinden korumaya yardımcı oluyor.
İdeal Kiloyu Korumaya Katkıda Bulunuyor
Akdeniz diyeti düşük yağlı protein kaynakları, tam tahıllar ve bol miktarda lif özellikli besinlerden oluşuyor. Bu sayede kilo kontrolünü desteklemeye katkıda bulunabiliyor.
Akdeniz Diyetini Kimler Yapmalıdır?
Akdeniz diyeti besin çeşitliliği bakımından çoğunlukla herkes için uygun bir beslenme modeli olarak kabul ediliyor. Bununla birlikte Beslenme ve Diyet Dergisi tarafından yayınlanan Akdeniz Diyeti ve Sağlığı Koruyucu Etkileri başlıklı makaleden yola çıkarak Akdeniz diyetinin özellikle aşağıdaki kişiler tarafından uygulandığını söylemek mümkün. Fakat Akdeniz diyetine başlamadan önce her koşulda mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
- Obezite ve tip 2 diyabet hastalığı olanlar
- Sindirim sistemi sorunu yaşayanlar
- Kolesterol problemi olanlar
- Dengeli ve düzenli beslenmek isteyenler
Örnek Akdeniz Diyeti Listesi
Selçuk Üniversitesi tarafından yayınlanan Akdeniz Diyeti ve Akdeniz Diyet Kalitesinin Ölçümünde Sıklıkla Kullanılan İndeksler isimli araştırmadan yola çıkarak hazırladığımız örnek Akdeniz diyeti listesine aşağıdan göz atabilirsiniz. Fakat bu listenin bir örnek olduğunu ve herhangi bir diyete başlamadan önce mutlaka uzman bir hekime danışmanız gerektiğini unutmamalısınız.
- Kahvaltı: Taze meyveli yulaf lapası ve bir çiğ kuruyemiş
- Öğle yemeği: Bol yeşillikli zeytinyağlı ton balıklı sandviç ve taze sıkılmış meyve suyu
- Ara öğün: Bir elma ve bir kase tam yağlı yoğurt
- Akşam yemeği: Sebzeli kuskus pilavı, ızgara tavuk ve bol yeşillikli Akdeniz salatası
Akdeniz Diyeti Nasıl Yapılır?
Akdeniz diyeti sadece bir beslenme tarzı değil, aynı zamanda bir yaşam tarzı olarak öne çıkıyor. Dolayısıyla dengeli, düzenli ve lezzetli bir beslenme modelini benimsemek isteyenler için ideal bir seçenek olan Akdeniz diyeti, günümüzde binlerce kişi tarafından uygulanıyor. Peki, Akdeniz diyetini nasıl yapılır? İşte ipuçları!
Temel İlkeleri Benimsemek
Akdeniz diyeti temelde sebzeler, meyveler, tam tahıllar, baklagiller, balıklar, kuruyemişler ve zeytinyağını öne çıkarıyor. Bu sebeple Akdeniz diyetinde bunlar dışında kalan kırmızı et, işlenmiş gıdalar ve şeker gibi zararlı maddelerden kaçınmak gerekiyor.
Zeytinyağı Kullanımına Önem Vermek
Akdeniz diyetinde zeytinyağı önemli bir yer tutuyor. Yemekleri zeytinyağıyla pişirmek veya bu yağı salatalara eklemek Akdeniz diyetini uygulamaya bir adım daha yaklaştırıyor. Aynı zamanda bu sayede değerli yağ alımını artırmak ve yemeklere lezzet katmak da mümkün oluyor.
Deniz Ürünleri Tüketmek
Deniz ürünleri Akdeniz diyetinin önemli protein kaynağı olarak kabul ediliyor. Haftada en az iki kez balık tüketmek, Akdeniz diyetini uygulama noktasında büyük önem taşıyor.
Sebze ve Meyve Tüketimine Ağırlık Vermek
Her öğüne sebze ve meyveleri dahil etmek, vitamin ve mineral alımını artırmaya yardımcı oluyor. Taze, organik ve mevsiminde meyve sebzeleri tercih etmek hem bu gıdalardan faydalanmayı hem de Akdeniz beslenmesine bir adım daha yaklaşmayı sağlıyor.
Baklagilleri ve Tam Tahılları Es Geçmemek
Baklagiller (mercimek, nohut, fasulye) ve tam tahıllar (esmer pirinç, bulgur, yulaf) lif, protein ve vitamin bakımından zengin içerikler olarak biliniyor. Günlük diyete bu besinleri eklemek doygunluk hissini artırabiliyor. Bu sebeple bu gıdalar Akdeniz tipi beslenmede önemli bir yer tutuyor.
Rafine Şeker ve İşlenmiş Gıdalardan Uzak Durmak
Akdeniz diyetinde rafine şeker ve işlenmiş gıdalardan kaçınmak son derece önemli oluyor. Bu diyeti uygularken tatlı ihtiyacını karşılamak için kuru meyvelerden ve kuruyemişlerden yardım alınabiliyor.
Akdeniz Diyeti Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Akdeniz diyetini benimsemek isteyenler, bu beslenme düzeniyle ilgili pek çok detayı merak ediyor. Akdeniz diyeti hakkında sıkça sorulan bazı sorular ve yanıtları ise şu şekilde:
Akdeniz Diyetinde Hangi Ekmek Yenir?
Akdeniz diyetinde vitamin, mineral ve lif bakımından zengin olan ekmek çeşitlerinin tüketilmesi öneriliyor. Tam tahıllı ekmekler, ekşi mayalı ekmekler, çavdar ekmeği ve keten tohumu ekmeği gibi ekmek çeşitleri Akdeniz diyetinde tüketilebiliyor.
Akdeniz Diyeti Vejeteryanlar için Uygun mu?
Akdeniz diyeti sebze ve meyve bazlı diyet uygulamaları arasında yer alıyor. Bu bakımdan Akdeniz tipi beslenme vejetaryenler için uygun görülüyor. Ancak Akdeniz beslenmesinde beyaz ve kırmızı et de tüketiliyor. Akdeniz tipi beslenmeyi vejetaryenler için uygun hale getirmek ve günlük yeterli kalori alımını sağlamak için mutlaka uzman bir diyetisyene danışmak gerekiyor.
Akdeniz Diyeti Glutensiz Beslenenler için Uygun mu?
Akdeniz diyetinde tahıllı ekmeklerin büyük bir yeri bulunuyor. Ancak çavdar, yulaf, buğday ve arpa içermeyen tamamen glutensiz ekmekler tercih edildiğinde Akdeniz diyeti glutensiz beslenenler için de uygun olabiliyor.
Farklı diyet türleri hakkında da bilgi sahibi olmak ister misiniz? Örneğin; “Paleo Diyeti Nedir, Nasıl Yapılır?” isimli içeriğimizi inceleyerek beslenme konusundaki bilgi birikiminizi daha da artırabilirsiniz! |
*Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. Herhangi bir diyete başlamadan önce mutlaka uzman diyetisyene başvurmalı ve kendinize özel bir diyet listesi almalısınız.
Kaynaklar;
- Alper TOKAY, Cansu YILMAZ, Nursena BÜLBÜL, Özgenur BOYRAZ, Seda BÖLÜK, Sürdürülebilir Beslenme Modellerinden Akdeniz Diyetinin Sürdürülebilirlikteki Yeri, TOGÜ SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ, 2022, (çevrim içi)
- Burcu Barbaros, Seray Kabarani, Akdeniz Diyeti ve Sağlığı Koruyucu Etkileri, Beslenme ve Diyet Dergisi, 2014, (çevrim içi)
- Sümeyra ŞAHİN BAYRAM, Nazan AKTAŞ, Akdeniz Diyeti ve Akdeniz Diyet Kalitesinin Ölçümünde Sıklıkla Kullanılan İndeksler, Selçuk Üniversitesi, 2018, (çevrim içi)
- Prof. Dr. Ayşe BAYSAL, SAĞLIKLI BESLENME VE AKDENİZ DİYETİ, Beslenme ve Diyet Dergisi, 1996, (çevrim içi)