Kantaron Yağı Nedir ve Nasıl Kullanılır?

Bitkisel yağlar arasında en çok tercih edilenlerden biri olan kantaron yağını siz de daha önce mutlaka duymuşsunuzdur. Özellikle de doğal ürünler ilginizi çekiyorsa… Peki, birçok alanda alternatif olarak görülen bu popüler yağın etkileri gerçekten de söylendiği kadar var mı dersiniz?

Yaşamını kentte sürdüren insanların pek çoğu, doğadan her geçen gün biraz daha uzaklaştığı hissine kapılabiliyor. Bu durum, doğaya ve doğal ürünlere duyulan ilginin gün geçtikçe artmasında önemli bir rol oynuyor. Doğanın sunduğu ve çok çeşitli kullanım alanları olan bitkisel yağlar da adeta doğa ile yeniden bağ kurmayı sağlayan araçlar yerine geçiyor. Üstelik yüzyıllardan beri şifa kaynağı olarak görülen bu doğal ürünlerden birçoğunun etkisi, günümüzde yapılan bilimsel araştırmalar ile de destekleniyor. Bunlar arasında en çok öne çıkanlardan biri de kantaron yağı!

Kantaron, kanıtlanmış etkileri doğrultusunda ‘’tıbbi bitki’’ olarak farmakoloji sektöründe 30 yıla yakın bir süredir aktif olarak kullanılıyor. Peki, bundan yola çıkarak kantaronun doğal halini veya yağını kullanmak da doğru bir tercih olabilir mi?

  Kantaron yağının vücut ve özellikle de cilt üzerinde sağladığı belirtilen olumlu etkilerini görmezden gelmek, elbette mümkün değil. Öte yandan; kantaron yağının etkilerinden gerçek anlamda faydalanabilmek için nasıl, ne şekilde ve ne kadar kullanılması gerektiğini bilmek de fazlasıyla önemli. Yani bu bitkisel yağa başvurmak için önce onu tüm yönleriyle tanımak gerekiyor. Biz de bunun için işe koyulduk ve kantaron yağını sizler için mercek altına aldık. Haydi başlayalım!

1. Kantaron Yağı Nedir?

Kantaron yağı, kantaron bitkisinden elde edilen ve biyolojik işleyiş üzerinde birden fazla etkisi olduğu ifade edilen doğal kaynaklardan birini oluşturuyor. Bu sabit (taşıyıcı) yağ çeşidi, çoğunlukla sarı ve kırmızı renklerdeki kantaron bitkilerinden elde ediliyor. Hypericum adıyla da bilinen kantaronun 400’den fazla türü bulunmakta olup, tam 96 farklı çeşidinin ise ülkemizde yetişebildiği biliniyor. Kantaron yağı özellikle de cilt üzerindeki alternatif uygulamalarda ve günlük bakım rutinlerinde oldukça yaygın bir şekilde kullanılıyor. Kozmetik ürünlerde kullanılan bir bileşen olarak sıkça rastlanılan kantaron yağı, kimi zaman doğal ve katkısız haliyle de tercih edilebiliyor.

2. Kantaron Yağı Nasıl Yapılır?

Kantaron yağının üretiminde farklı sabit yağlardan faydalanılıyor. Maserasyon tekniği adı verilen bu yöntemde, yağ elde edebilmek için kantaronlar ağırlıklı olarak zeytinyağının içerisinde bekletiliyor. Bu yağı elde edebilmek için genellikle sarı kantaron kurutulmuş olarak kullanılırken, kırmızı kantaronun ise taze yaprakları tercih ediliyor. Bekleme esnasında karışımın güneş ışığı alıyor olmasına özellikle dikkat ediliyor. 2 ila 6 hafta kadar zeytinyağı içerisinde bekletilen kantaron çiçekleri, güneş ışığının da etkisiyle tüm özünü zeytinyağına bırakıyor. Süzülen karışımdan ortaya çıkan ürün ise kantaron yağı oluyor.

3. Sarı Kantaron Nedir?

Sarı kantaron, orijinal ismiyle Hypericum Perforatum, sarı renkli çiçekleri ile diğer türlerinden kolayca ayırt edilebilen bir kantaron çeşidini oluşturuyor. Hyperaceae familyasının ülkemizde en yaygın yetişen ve kullanılan türü olan bu kantaron çeşidi, yüzyıllardan beri hem alternatif hem de modern tıpta kullanılıyor. Sarı kantarondan dermatoloji alanında sıkça faydalanılmasının yanı sıra bu bitki, birtakım psikolojik rahatsızlıklarda hekim önerisiyle doğal takviye olarak da kullanılabiliyor.

4. Kırmızı Kantaron Nedir?

Kırmızı kantaron, içeriğinde bulunan bileşenler ve olumlu etkileri bakımından sarı kantaron ile benzer özelliklere sahip olan bir Hypericum türünü oluşturuyor (Hypericum Capitatum). Kırmızı kantaronun ayırt edici özelliklerinin başında ise özellikle de taze haldeyken kullanılması geliyor. Kozmetik ürünü, ilaç veya direkt olarak yağ yapımında kullanılabilen kırmızı kantaronlar, genellikle henüz çiçek halindeyken toplanarak doğrudan işlemden geçiriliyor.

5. Kantaron Yağının İçerdiği Bileşenler Nelerdir?

Kantaron çeşitleri, içeriğinde antioksidanlar, organik asitler, uçucu yağlar ve hiperisin ile hiperforin gibi birçok aktif madde barındırıyor. Bunun yanı sıra flurogonol türevleri, flavonoidler, amino asitler, ksantonlar, taninler, proksiyanidinler ve diğer suda çözünen bileşenler olmak üzere en az 11 farklı sınıfa ait çok sayıda sekonder metabolit içeriyor. Bitkinin en yaygın ve en yüksek etkili türlerinden olan sarı kantaronun içerdiği bileşenler incelendiğinde, ortaya şöyle bir genel tablo çıkıyor: Kaynak: International Natural Product Sciences Taskforce

6. Kantaron Yağının Faydaları Nelerdir?

Ondokuz Mayıs Üniversitesi bünyesinde yürütülen bir akademik çalışmaya göre; fitoterapiden modern tıbba kadar birçok farklı alanda kullanılan kantaron yağının en çok bilinen faydalarını şunlar oluşturuyor:

• Antioksidan özelliği sayesinde beslenme ve harici uygulamalar için yardımcı bir doğal takviye olarak kullanılabiliyor.
• Hücre yenilenmesine yardımcı bileşenleri sayesinde ciltteki erken yaşlanma belirtilerini hafifletmesinin yanı sıra yanık, akne ve yara izi görünümlerinin iyileştirilmesi amacıyla da kullanılıyor.
• Antibakteriyel ve antiviral etkileri sayesinde cildi olumsuz etkileyen veya etkileyebilecek mikroorganizmaların pasif hale getirilmesinde rol oynuyor.

Hypericum Perforatum yani sarı kantaronun, psikolojik rahatsızlıklara karşı antidepresan etkisi yaratıp yaratmadığı ile ilgili pek çok klinik ve deneysel çalışma bulunuyor. The British Journal of Psychiatry’de yayımlanan bir araştırma raporunda, sarı kantaronun serotonin salgısını artırdığı ve depresyon tedavisinde -en az trisiklik antidepresanlar kadar- etkili sonuçlar verdiği belirtiliyor.

 

7. Kantaron Yağı Nasıl Kullanılır?

Kantaron yağı çeşitlerini kullanmaya başlamadan evvel, küçük bir alanda test ederek alerjik reaksiyon gösterip göstermediğinizi belirlemelisiniz. Sonrasında ise kantaron yağını -öncesinde muhakkak hekiminize veya dermatoloğunuza danışarak (!)- şu şekillerde kullanabilirsiniz:

• Yeterli miktarda kantaron yağını elinize alarak yüzünüze ve tüm cildinize tampon hareketlerle uygulayabilirsiniz.
• Masaj ve aromaterapi uygulamalarında kullanabilirsiniz.
• Bir pamuk yardımıyla vücudunuzdaki leke görünümlü bölgelere uygulayabilirsiniz.
• Elinizle veya sprey başlıklı bir şişeye aktararak, saç deriniz ve saç uçlarınızda kullanım için tercih edebilirsiniz.
• Nemlendirici kreminizin içerisine birkaç damla ilave ederek kullanabilirsiniz.

8. Kantaron Yağının Yan Etkisi Var mı?

Doğal ya da kimyasal her maddenin olduğu gibi kantaron yağının da yanlış veya gereğinden fazla miktarda kullanılması durumunda yan etkileri ortaya çıkabiliyor. Bu nedenle alerjik reaksiyon ortaya çıkmasa dahi, kantaron yağı kullanımında miktarlara ve kullanım sıklığına dikkat edilmesi gerekiyor. Kantaron yağı serotonin seviyesini etkileyebildiği için aşırı tüketilmesi durumunda ortaya hipertansiyon sorunu çıkabiliyor. Bunun yanında baş ağrısı ve fazla terleme de en sık görülen yan etkiler arasında yer alıyor. Öte yandan, çeşitli bilimsel kaynaklara göre kantaron yağını kesinlikle kullanmaması gereken kişiler de bulunuyor.

8. 1. Kantaron Yağını Kimler Kullanmamalı?

• Hamileler ve hamilelik olasılığı bulunan kişiler
• Emzirme dönemindeki kadınlar
• Doğum kontrol ilacı kullananlar
• Tansiyon ve astım ilaçları kullanan kişiler
• Organ nakli geçmişi olan kişiler

Depresyon, panik atak, bipolar bozukluk, anksiyete ve psikoz gibi problemleri bulunan kişilerin, kantaron bitkisi ve yağını doktorlarına danışmadan kesinlikle kullanmamaları gerekiyor. Özellikle antidepresan ilaç kullanan kişilerde kantaron bitkisi ve yağının bilinçsiz bir şekilde kullanımı ciddi sorunlara yol açabiliyor.

 

*Bu sayfada verilen bilgiler tıbbi öneri veya uyarı niteliği taşımamakta olup yalnızca bilgi aktarımı amacıyla paylaşılmıştır. Kantaron yağı tüketmeden önce, bu yağın sizin için uygun olup olmadığını ve günlük tüketebileceğiniz ideal miktarı mutlaka hekiminize danışarak öğrenmelisiniz.

Kaynaklar:

• Cüneyt Ç., Dursun K., ‘’Önemli Tıbbi Bitkiler Olarak Hypericum Türleri ve Kullanım Alanları’’, 2014
• Klaus L., Michael B., Matthias E., Cynthia M., ‘’St John’s wort for depression’’, The British Journal of Psychiatry, 2018
• Bipolar Disorder Supplements, WebMD, 2020