Sağlıklı Beslenme Önerisi: Yaz Sebzeleri ve Meyveleri Nelerdir?
Sıcak geçen yaz günlerini düşünmek, akıllara beslenme ile ilgili de bazı sorular getiriyor. Bu sorulara cevap bulmak için ise mevsiminde yetişmiş taze meyve ve sebzeleri tanımak önem taşıyor. O halde ‘‘Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur.’’ düsturu ile haydi gelin, yazın bize armağan ettiği lezzetleri birlikte öğrenelim!
Domates, biber, patlıcan! Günümüzde her mevsim, her sebze ve meyveye ulaşmak mümkün. Hal böyle olunca yiyecekleri mevsiminde tüketme mefhumu da gittikçe ortadan kalkıyor. Oysa doğanın bu besinleri bize mevsimine göre vermesi sebepsiz değil!
Her mevsim değişikliğiyle birlikte vücut ritmi de değişiyor. Vücudumuz mevsimlere uyum sağlamaya yönelik bir adaptasyon sürecine giriyor. Mevsimlik yiyecekler yemek, vücudun fonksiyonlarını daha iyi yerine getirmesine yarıyor. Böylece vücudumuzun formda ve zinde kalması kolaylaşıyor. |
Mevsiminde tüketilen sebze ve meyveler, çeşitli koruyucularla saklanmadıkları için daha doğal kalıyor. Aynı zamanda, hasat edildikten sonra bekleme süreleri uzamadan tüketildikleri için çok daha lezzetli ve besleyici oluyor. Öyleyse sıcaklığıyla ‘‘Of!’’ dedirten, canlılığıyla yüzümüzü güldüren yaz aylarında hangi meyve ve sebzeler yetişiyor; haydi birlikte bakalım!
1. Yaz Sebzeleri Nelerdir?
Yaz, sebzeler bakımından çok zengin bir mevsim. Ülkemizin bereketli toprakları, yazın sıcağında da bizi doyurucu ve besleyici lezzetlerden mahrum bırakmıyor. Özellikle yeşil sebzeler bu mevsimde bolca bulunuyor. Fazlasıyla sıcak geçen yaz aylarında, ağırlık yaratmayacak yaz sebzelerinden yapılan yemekler midenin yorulmamasını sağlıyor.
Yaz sebzeleri denilince akıllara ilk başta, nefis kahvaltılarımızın vazgeçilmezleri olan biber ve salatalık gibi sebzeler geliyor. Her yerde aranan ‘‘o mis kokulu domates’’ de işte bu mevsimde karşımıza çıkıyor. Sofraların olmazsa olmazı mevsimlik salatalar, böylece yaz aylarında tam anlamıyla bir renk cümbüşüne dönüşüyor. |
1.1. Yaz Sebzeleri ve Besin Değerleri
Yaz Sebzeleri ve İçerdikleri Besin Öğeleri* **100 |
||||||
Tür |
Enerji (kcal) |
Protein (g) |
Lif, toplam diyet (g) |
Vitamin C (mg) |
Vitamin A (RE) |
Betakaroten (µg) |
Domates, sofralık |
19 |
0,89 |
1,10 |
19,8 |
51 |
612 |
Salatalık |
16 |
0,37 |
0,52 |
11,0 |
9 |
107 |
Maydanoz |
37 |
3,39 |
3,42 |
188,9 |
772 |
9261 |
Nane |
41 |
3,37 |
6,69 |
25,7 |
597 |
7166 |
Fasulye, yeşil |
44 |
2,20 |
2,08 |
16,0 |
26 |
308 |
Bezelye |
92 |
6,49 |
5,11 |
28,1 |
25 |
300 |
Bamya |
48 |
2,90 |
3,36 |
18,2 |
30 |
358 |
Börülce |
49 |
3,67 |
3,55 |
25,1 |
56 |
670 |
Enginar |
32 |
2,46 |
4,74 |
9,6 |
4 |
53 |
Kabak, açık yeşil |
18 |
0,68 |
0,63 |
14,9 |
10 |
125 |
Acur |
22 |
0,65 |
1,45 |
8,7 |
9 |
113 |
Sivri Biber |
28 |
0,76 |
1,93 |
82,8 |
24 |
285 |
Patlıcan |
23 |
0,94 |
2,51 |
3,7 |
7 |
84 |
Kaynak: Veri Bankası Türkomp Ulusal Gıda Kompozisyon Veri Tabanı (turkomp.gov.tr) |
2. Yaz Meyveleri Nelerdir?
Yaz mevsiminin dört gözle beklenmesinin sebeplerinden biri de şüphesiz yaz meyveleri oluyor. Yazın gelişiyle birlikte canlanan doğa, bize hem gözlerimizi hem de midemizi bayram ettirecek lezzetler sunuyor. Yaz mevsiminde vücudumuzun ihtiyaç duyduğu besin öğelerini ihtiva eden bu meyvelerin neler olduğunu şimdi iyice merak ettiğinizi biliyoruz. Öyleyse devam edelim mi?
Soğuk havaların yerini sıcak yaz günlerine bırakmasıyla birlikte meyve çeşitliliğinde de artış görülüyor. Yaz aylarında manav ve pazarları süsleyen renk renk meyveler, özellikle de içerdikleri bol su miktarı ile dikkat çekiyor. Bilhassa karpuz ve kavun meyvelerinin içeriği büyük oranda sudan oluşuyor. Gelin, yaz meyvelerinin içerdiği diğer önemli bileşenleri de biraz daha detaylı inceleyelim!
2.1. Yaz Meyvelerinin Besin Değerleri
Yaz Meyveleri ve Besin Değerleri* *100 gramda |
||||||
Tür |
Enerji(kcal) |
Protein (g) |
Lif, toplam diyet (g) |
Vitamin C (mg) |
Vitamin A (RE) |
Beta-Karoten (µg) |
Erik (Black Amber) |
54 |
0,16 |
2,20 |
4,8 |
18 |
216 |
Çilek |
32 |
0,90 |
1,98 |
75,5 |
7 |
90 |
Kavun |
41 |
0,42 |
0,94 |
21,2 |
6 |
72 |
Karpuz |
30 |
0,13 |
0,54 |
6,5 |
32 |
387 |
İncir |
70 |
1,3 |
2,66 |
2,1 |
11 |
134 |
Üzüm (Yalova incisi) |
63 |
0,46 |
1,44 |
4,9 |
8 |
91 |
Kiraz |
63 |
0,91 |
1,70 |
6,6 |
12 |
141 |
Vişne |
61 |
0,59 |
3,16 |
4,2 |
32 |
386 |
Şeftali |
41 |
0,85 |
1,57 |
8,4 |
16 |
196 |
Kayısı |
28 |
0,27 |
1,24 |
8,5 |
67 |
809 |
Dut |
63 |
0,56 |
2,16 |
12,3 |
4 |
51 |
Avokado |
143 |
0,61 |
9,70 |
8,5 |
5 |
61 |
Kaynak: Veri Bankası Türkomp Ulusal Gıda Kompozisyon Veri Tabanı (turkomp.gov.tr) |
3. Yaz Meyvelerinin ve Sebzelerinin Faydaları Nelerdir?
İnsan vücudu işleyişini ideal bir şekilde sürdürebilmesi için her mevsim özelinde farklı besin öğelerine ihtiyaç duyabiliyor. Vücut için gerekli olan bu besin öğeleri ise doğal olarak gıdalar yoluyla dışarıdan karşılanıyor. Yaz mevsiminde bulunan meyve ve sebzeler lif, vitamin, mineral ve yüksek antioksidan özelliğe sahip fenolik bileşikler içeriyor. Böylece insan vücudu için gerekli olan günlük besin öğelerinin karşılanmasına yardımcı olarak güçlü bir destek sunuyor.
Karpuz, kavun ve salatalık gibi meyveler yüksek oranda su içermeleri bakımından sıcak yaz aylarında vücudun yaşadığı su kaybını gidermek için destekleyici oluyor. Bu yönüyle de vücuttaki farklı temel sistemlerin korunmasına ve normal fonksiyonlarını sürdürebilmesine katkı sağlıyor. Yine de yaz aylarında yeterli su tükettiğinizden emin olmak için meyvelerin içerdiği su miktarıyla sınırlı kalmamanız gerekiyor.
4. Yaz Meyveleri ve Sebzeleri Nasıl Saklanır?
Türkiye’de yazın sıcak geçtiği malum. Öyle ki bu aylarda, insan bazen sıcaktan yorgun düşüyor. İşte böyle bir mevsimde, meyve ve sebzelerin saklanması noktasında da çok daha dikkatli davranmak gerekiyor. Peki, bu çok lezzetli yiyeceklerin saklanması için uygun koşullar neler olabilir?
Sebze ve meyveleri serin ortamda muhafaza etmek, onların bozulmasına engel olurken taze kalmalarını da sağlıyor. Elbette, meyve ve sebzeleri sakladığımız ortam temiz ve kuru olmazsa olmaz! Aynı zamanda bu besinleri buzdolabında çok bekletmeden hızla tüketmek, lezzet ve besin öğesi kayıplarını önlemek adına diğer bir önemli koşul.
Yaz mevsiminde taze ve yeşil sebzeleri mutlaka buzdolabında tutmak gerekiyor. Kurumalarına engel olmak için ise üzerlerini kapatıp sararak korumak ve bozulmalarını önlemek için hızla tüketmek önem taşıyor. Hele de sebze ve meyveleri soyulmuş ya da kesilmiş halde saklamak gerekiyorsa, ekstra dikkatli olmak şart! |
*Bu sayfada yer alan açıklamalar, sağlık tavsiyesi ve uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır.
Kaynaklar:
Aslam, T., Maqsood, M., Jamshaid, I., Ashraf, K., Zaidi, F., Khalid, S., Noureen, S. Health. (2020). Benefits And Therapeutic Importance of Green Leafy Vegetables (GLVs). European Academic Research. 8(7):4213-4229
www.turkomp.gov.tr
Şen, A. (2021). Temel Mutfak Teknikleri. Detay Yayıncılık.