Kolajen Nedir, Ne İşe Yarar?

Kolajen proteini, son yıllarda gençlik iksiri adıyla kendisinden en çok söz ettiren bileşenlerden biri! Peki, acaba bu proteinin ne olduğu ile ilgili gerçekten ne kadar bilgi sahibisiniz? Gelin, kolajene dair tüm detayları birlikte keşfedelim!

Toplumda beslenme ile ilgili bilinç düzeyinin günden güne arttığı malum. Hal böyleyken, yaşam kalitesi üzerinde büyük role sahip besin öğelerine dair yapılan araştırmalara karşı talep de çoğalıyor. Bu besin maddelerinden biri olan kolajen de gerek sosyal medya yoluyla gerekse de yapılan ürün reklamları aracılığıyla oldukça sık karşımıza çıkıyor.

Adeta bir mucize olarak tanıtılan kolajen akla ilk başta sıkı bir cilt, güçlü kemikler ve dinç bir beden imgesi getiriyor olsa da, tüm bunlar söz konusu proteinin ne olduğunun yeterli ve doğru şekilde anlaşıldığını göstermiyor. İşte tam da bu sebepten dolayı, kolajen hakkında merak ettiğiniz soruların cevaplarını yazımızın devamında sizlere sunuyoruz!

1. Kolajen Nedir?

Kolajenin deri elastikiyetinden ve yaş ile birlikte gelen cilt problemlerinin çözümünden sorumlu tutulması, belki de onu bu kadar popüler hale getiren özelliklerinden biri. Ancak kolajenin işlevi yalnız bunlarla sınırlı değil. Bu protein kan damarları, deri, bağ dokular, sindirim sistemi, kemikler, kaslar, kıkırdaklar, lifler, tendonlar gibi vücut öğelerinin ana bileşenini oluşturuyor. Özellikle de hareket etmeyi sağlayan vücut öğelerinin temel maddesi olması, onu insan bedeni için oldukça değerli kılıyor.

Memeli canlılarda en fazla bulunan protein türü olan kolajen, insan vücudunda da doğal olarak üretilebiliyor. Kolajenin tespit edilmiş 30’a yakın çeşidi bulunmakla beraber, vücut için esasen en çok üç çeşidi önem arz ediyor. Bunlar tip 1, tip 2 ve tip 3 kolajen olarak adlandırılıyor.

1.1. Tip 1 Kolajen

Tip 1 kolajen, insan vücudundaki kolajenin yüzde 90’ından fazlasını oluşturuyor. Bu kolajen çeşidi dişlerde, kemiklerde, deride, iç organlarda ve tendonlarda bulunuyor. Cilt elastikiyetini korumaya ve yaşın getirdiği yıpranmaları en aza indirmeye yardımcı olan bu kolajen formu, aynı zamanda cildin nemli kalmasında da rol oynuyor. Ayrıca güçlü tırnaklar ve bakımlı saçlara sahip olmakta da tip 1 kolajenin büyük bir rolü bulunuyor. Takviyelerdeki tip 1 kolajenin ana kaynağını ise deniz ürünleri oluşturuyor.

1.2. Tip 2 Kolajen

Tip 2 kolajen, hayvanlar ile insanlarda kıkırdak, kemik, kaburgalar ve çoğu eklem yüzeyinde doğal olarak bulunuyor. Bu kolajen çeşidinin beslenme yoluyla alımında ise organik kemik suyu ana kaynak olarak gösteriliyor. Ancak tip 2 formundaki kolajen takviyelerinin kaynağını çoğunlukla tavuk oluşturuyor. Takviyeleri eklem ve kas ağrılarını giderme amacıyla tercih edilse de, tip 2 kolajenin bu noktadaki etkilerini kanıtlayan yeterli çalışma bulunmuyor.

1.3. Tip 3 Kolajen

Tip 3 kolajen, insan cildi ile kan damarlarının içerisinde yer alan liflerin ana bileşenini oluşturuyor. Bu kolajen türü, vücutta tip 1 kolajen ile birlikte ciltte, bağ dokularda, eklemlerde ve kan damarlarında bulunuyor. Bu formdaki kolajen takviyeleri genelde tip 1 ile birlikte üretiliyor ve takviyelerin ana kaynağını sığır oluşturuyor.

2. Kolajen Ne İşe Yarar?

Kolajen, eklemlerin işlevini yerine getirmesi, cilt elastikiyetinin korunması ve doku onarımı gibi temel vücut süreçlerinden sorumlu tutuluyor. Kaslar, kemikler ve kanda bulunan bu protein, cildin dörtte üçünü; vücuttaki proteinlerin ise üçte birini oluşturuyor. Yaş ile birlikte vücutta mevcut olan kolajen parçalanıyor ve kolajen depoları azalıyor. Kolajenin yeniden üretilmesi ise daha zor hale geldiği gibi sentezlenen kolajenin kalitesi de düşüyor. Bu da pek çok insanı, kolajeni vücuda takviye yoluyla almaya yönlendiriyor.

Zaman içinde kaybedilen kolajen miktarı herkes için farklı olmakla birlikte yaş dışında çevre ve genetiğin de bu kayıp üzerinde etkisi büyük oluyor. Bağımlılık yapan madde kullanımı, yüksek düzeyde güneş ışığına maruz kalmak ve çok fazla şeker tüketmek, vücuttaki kolajen miktarının azalmasının en yaygın sebeplerinden üçünü oluşturuyor. Ayrıca kalitesiz bir beslenme düzeni de kolajenin parçalanma hızını artıran serbest radikalleri ortaya çıkarıyor.

3. Kolajen Hangi Besinlerde Bulunur?

Doğal olarak sadece hayvan etlerinde bulunan kolajen, bilhassa hayvanların deri ve bağ dokusu içeren bölgelerinde yoğunlaşıyor. Vücudun doğal olarak kolajen üretmesini sağlayan amino asitleri içerdiklerinden kümes hayvanları, balık, süt ürünleri, yumurta ve soya gibi protein içerikli gıdaların beslenme programına ideal düzeyde eklenmesi öneriliyor. Ancak vücudun kolajen üretimini desteklemek için bu gıdaları tüketmek tek başına yeterli gelmiyor.

İnsan vücudu, kolajen üretmek için protein ağırlıklı hayvansal gıdalara olduğu kadar bitkisel gıdaların içerdiği bazı besin değerlerine de ihtiyaç duyuyor. Örneğin; portakal, biber, meyve ve sebzeler gibi C vitamini açısından zengin besinlerin yeterli miktarda tüketilmesi bu konuda fazlasıyla önem taşıyor. Çünkü C vitamini, vücutta pek çok işleve sahip olduğu gibi kolajen sentezinde etkili bir rol oynuyor.

4. Kolajen Nasıl Kullanılır?

Kolajen, günlük diyette gıdalar ile birlikte tüketilebileceği gibi takviyeler yoluyla da alınabiliyor. Kolajen takviyeleri genelde toz, kapsül ya da sıvı formda oluyor. Bu takviyeler hem sıcak hem soğuk içeceklere, aynı zamanda yoğurt ve yulaf ezmesi gibi gıdaların içerisine katılarak kolaylıkla tüketilebiliyor. Bununla beraber, tıp alanında kullanılan kolajen bazlı birtakım malzemeler de bulunuyor.

Kolajen ayrıca, kremler ve serumlar gibi kozmetik ürünler yoluyla topikal olarak da uygulanabiliyor. Diğer yandan, derideki kolajen cildin yüzeyinde değil; daha alt katmanlarında bulunuyor. Ürünlere ilave edilmiş kolajen liflerinin cildin altına nüfuz edemeyecek kadar büyük oluşu ise topikal uygulamalar noktasında soru işaretleri doğuruyor. Nitekim peptit adı verilen daha kısa kolajen zincirlerinden oluşsalar dahi, doğrudan cilde uygulanacak kolajen içerikli ürünlerin başarılı sonuçlar gösterdiğine dair yeterli kanıtlara henüz ulaşılabilmiş görünmüyor.

4.1. Kolajen Peptitin Besin Değerleri Tablosu

Kaynak:www.webmd.com

5. Kolajenin Potansiyel Etkileri Nelerdir?

Kolajenin insan vücudu için gerekli bir protein olduğu aşikâr. Ancak uzmanlar tarafından, bu proteinin mümkün olduğunca besinler yoluyla alınması öneriliyor. Kolajen takviyeleri ise bu proteinin besin yoluyla alınamadığı durumlarda tavsiye ediliyor.

Takviye yolu ile vücuda alınan kolajenin, aşağıda belirtildiği gibi bazı olumlu etkileri bulunduğu düşünülüyor.

• Parlak görünen ve esnekliğini koruyan bir cilt
• Saç tellerinde kalınlaşma ve artış
• Kolayca kırılan tırnakları onarma
• Kemiklerin güçlenmesine etki
• Kas kütlesinde gözlemlenen artış
• Eklem ağrılarında hafifleme

Kolajenin kendi başına herhangi bir bilinen yan etkisi bulunmuyor. Ancak şirketler tarafından finanse edilenler haricinde, kolajen takviyelerinin etkilerine dair yeterli araştırma da bulunmuyor. Kolajen takviyeleri, içerdikleri kolajenin yanı sıra vücut için riskli olabilecek başka maddeler de ihtiva edebiliyor. Bu nedenle kolajen ürünlerini kullanmadan önce muhakkak ürün özelinde bir hekim tavsiyesine başvurmak gerekiyor. Tabii, kolajeni beslenme yoluyla vücuda almanın en doğal ve ideal yol olduğunu da unutmamak gerek!

*Bu sayfada yer alan bilgiler, tıbbi öneri veya uyarı niteliği taşımamakta olup sadece bilgi edinimi amaçlıdır. Kolajen kullanımı ile ilgili detaylı bilgi almak için mutlaka doktorunuza danışmalısınız.

Kaynaklar:
‘‘Collagen’’. HSPH. 2022. (çevrimiçi).
Alyssa Pike. ‘‘Collagen Supplementation: Is It All Hype?’’. Food Insight. 2019. (çevrimiçi).
‘‘Collagen Type Ii (Native) – Uses, Side Effects, and More’’. WebMD. 2020. (çevrimiçi).
‘‘Health Benefits of Collagen’’. WebMD. 2020. (çevrimiçi).
James McIntosh. ‘‘What is collagen, and why do people use it?’’. Medical News Today. 2017. (çevrimiçi).
Shawn Radcliffe. ‘‘Collagen Types: The Important Differences Between I, II & III’’. Mbg Health. 2020. (çevrimiçi).
‘‘Difference Between Collagen 1 2 and 3’’. Pediaa. 2019. (çevrimiçi).
Jillian Kubala. ‘‘What Is Collagen, and What Is It Good For?’’. Healthline. 2022. (çevrimiçi).