Amerikan Futbolu Nedir? Nasıl Oynanır?

Küçükken izlediğiniz Amerikan filmlerini hatırlıyor musunuz? Hani, şu içinde mutlaka futbol sahnesi olanlardan… O filmlerde oynanan futbol sizin alışkın olduğunuzdan epey farklı, öyle değil mi? Peki, Amerikan futbolu hakkında siz de biraz bilgi sahibi olsanız fena mı olurdu? O zaman gelin; Amerikan futbolu nedir ve hangi kurallara göre oynanır birlikte göz atalım!

Amerikan futbolu Türk toplumunda pek yaygın değil. Ama ülkemizde fazlasıyla rağbet gören Amerikan filmleri yoluyla, küçüklükten beri bu kadar maruz kaldığımız başka bir spor dalı da pek yok doğrusu. Çoğu insan -belki de haklı olarak- Amerikan futbolunu sadece iki takımın birbirleriyle güreşmesi olarak görüyor. Gerçekten de dışarıdan bakınca öyle anlaşılıyor olabilir. Ama her spor gibi onun da kuralları bulunuyor. Peki, daha ne duruyoruz? Amerikan futboluna hakim olmanızın sizce de zamanı gelmedi mi?

Amerikan Futbolu Nedir?

Amerikan futbolu, temel olarak topun rakip takımın çizgisinden, yani kalesinden geçirilmeye çalışıldığı bir futbol türü. Bu açıdan bakıldığı zaman bildiğiniz futbola epey benziyor olabilir. Ama ileride ayrışacağı birçok nokta bulunuyor. Topu rakip takımın çizgisinden geçimenin iki yolu bulunuyor: Oyuncunun ya kendi takım arkadaşlarıyla paslaşması ya da rakip takımdaki oyuncuların arasından koşarak geçip onların sert müdahalelerine karşı ayakta kalması gerekiyor.

Hazır sertlikten bahsetmişken, Amerikan futbolunun tam anlamıyla sert mücadeleler üzerine kurulu bir oyun olduğundan bahsetmeden geçmeyelim. Dolayısıyla rakip takımın oyuncularının arasından geçip karşı çizgiye ulaşabilmek öyle pek de söylendiği kadar kolay olmuyor. Hatta hücum ve savunma takımları arasındaki bu sert müdahaleler nedeniyle Amerikan futbolu günümüzde “mücadele futbolu” olarak da anılıyor.

Amerikan Futbolunda Hücum ve Savunma Takımı Nedir?

Amerikan futbolunda rakip takımın herhangi bir oyuncusunun elinde topla kendi çizgilerini geçmesini engellemeye çalışan taraf “savunma takımı” olarak adlandırılıyor. “Hücum takımı” ise kendi aralarında paslaşarak ya da oyuncularının bireysel yeteneklerini kullanarak, topu rakip takımın çizgisinden geçirmeye çalışan taraf oluyor.

Amerikan Futbolu Nasıl Oynanır?

Tıpkı bildiğiniz futbol gibi Amerikan futbolu da aynı oyuncu sayısına sahip iki takım arasında oynanıyor. Her takımda 11 kişi bulunmakta olup toplam 22 oyuncu aynı anda sahada yer alıyor. Başlangıç ise maça başlayan takıma ait olan oyuncunun sahanın ortasında, topu bacaklarının arasından gerideki arkadaşına fırlatması ile yapılıyor. Başlangıçtan sonra takımlar arasında topsuz bir mücadele başlıyor.

Hücum takımının oyuncuları rakip çizgiye doğru koşmaya çalışırken savunma oyuncuları da hücumcuları tutmaya çalışıyor. Eğer hücum oyuncuları rakip alanda boş kalabilirlerse, topa sahip olan gerideki oyuncu ilerideki arkadaşlarına uzun mesafeli paslar atıyor. Böylece pası alan hücum oyuncusu rakip çizgiye gitmek için büyük bir avantaj elde ediyor. Topun genelde ellerin arasında saklanması ile oynanan bu oyun, izleyicilerin de oyuncuların da adrenalin düzeyini hep yüksek tutuyor.

Amerikan Futbolunda Oyuncu Mevkileri Nelerdir?

Amerikan futbolunda toplam 16 oyuncu mevkisi bulunuyor. Oyun 11 kişilik takımlar halinde oynandığı için haliyle 16 mevkiden birer oyuncu sahada aynı anda kalamıyor. Bu nedenle genelde oyuncular farklı mevkilerde oynuyor. Ayrıca koçlara da sahadaki oyuncuları sürekli değiştirmek konusunda ciddi bir rol düşüyor. Amerikan futbolunda hücum ve savunma olarak ikiye ayrılan mevkileri şu şekilde belirtmek mümkün:

Amerikan Futbolunda Hücum Mevkileri ve Oyuncuları

• Quarterback: Hücumda oyun kurucu olarak oynar.
• Halfback: Hücumda orta sahada görev yapar.
• Wide Reciever: Hücumda oyun kurucunun attığı pası tutmakla görevlendirilir. Sağ ve sol kanatta olmak üzere iki oyuncu bu mevkide yer alır.
• Center: Oyunun başlangıcında topu oyun kurucusuna atar.
• Tight End: Wide reciever’ın sağ arka çaprazında durur ve duruma göre rakip hücumcuları engelleyebilir ya da topla koşabilir.
• Guard: Rakip takımın savunma oyuncularını engelleyerek kendi hücumcularına yer açar. Center oyuncunun sağında ve solunda olmak üzere iki guard oyuncusu bulunur.
• Tackle: Kendi oyun kurucusunu korur ve hücum oyuncularına alan açmaya çalışır.

Amerikan Futbolunda Savunma Mevkileri ve Oyuncuları

• Fullback: Savunmada orta sahanın arkasında durur ve rakip takımın hücumcularını engeller.
• Defensive Tackle: Rakip takımın guard ve center oyuncularını savunur.
• Defensive End: Rakip takımın oyun kurucusunu yakalayıp onu durdurur. Defensive tackle oyuncularının her iki yanında görev alır.
• Linebacker: Defensive end ve tackle oyuncularının arkasında durarak ikincil savunma hattı kurar. Her takım duruma göre iki ya da üç oyuncu bulundurur.
• Cornerback: Rakip takımın wide reciever oyuncularını savunur.
• Free Safety: Rakibin zayıf kanat bölgesinde çizgiyi korur.
• Strong Safety: Rakibin güçlü kanat bölgesinde çizgiyi savunur.

Amerikan Futbolu Hangi Top ile Oynanır?

Amerikan futbolunun topu, daha önce de çokça gördüğünüz üzere bildiğiniz top görünümünün biraz dışında. Çünkü alışılagelmiş toplar yuvarlak bir şekle sahipken Amerikan futbolu topu yanlardan basık bir görünümde oluyor. Topun basıklığı sayesinde Amerikan futbolu topu tek elle tutulmaya ve rahatça fırlatılmaya müsait oluyor.

Amerikan futbolu topunun boyutu oynanan lige göre değişiyor. 9 yaş ve altı oyuncuların bulunduğu liglerde topun uzunluğu 23 ila 24 santimetre (cm), genişliği ise 13 ila 14,2 cm oluyor. 14 yaş ve üstü oyuncuların yer aldığı liglerde topun uzunluğu 28 ila 28,5 cm’ye, genişliği de 16,5 ila 17,2 cm’ye kadar ulaşabiliyor.

Amerikan Futbolu Kuralları Nelerdir?

Amerikan futbolunun lise ligleri, üniversite ligleri ve profesyonel ligler (National Football League/NFL ya da Superbowl) gibi birçok ligi bulunuyor. Her ligin kendine göre kuralları bulunuyor. Ancak yine de Amerikan futbolunun liglere göre değişmeyen bazı temel kuralları söz konusu. Bu kurallar, daha doğrusu kural dışı hareketler şöyle sıralanıyor:

• Pasa Müdahale: Rakip takımın oyuncusu pası tutmak için adil bir şansa sahipken yapılan müdahaleye verilen cezadır.
• Sportmenlik Dışı Davranış: Rakip oyuncuya topsuz halde yapılan müdahaleye veya herhangi bir noktada hakeme yapılan temasa karşı verilen cezadır.
• Hedefleme: Savunmasız olarak addedilen bir oyuncuya vuran oyuncunun ceza almasıdır.
• Yanlış Başlangıç: Başlangıç noktasında top oyun kurucu tarafından tutulmadan önce hücuma başlanmasıdır.

Amerikan Futbolu Saha Bilgileri Nelerdir?

Amerikan futbolu sahası yaklaşık 360 feet/110 metre (m) uzunlukta ve 120 feet/49 m  genişlikte oluyor. Her takımın çizgisi saha sınırına yaklaşık 30 feet/yaklaşık 9 m mesafede bulunuyor. Yani Amerikan futbolu, uzunluk olarak toplam 300 feet yani 91,5 metrelik bir alanda oynanıyor. Amerikan futbolunda resmi maçlarda saha boyutları standart olsa da lise liglerinde ve amatör liglerde mesafe belirten çizgiler değişebiliyor.

Amerikan Futbolu Maçı Ne Kadar Sürer?

Amerikan futbolu maçları 15’er dakikalık dört çeyrek halinde, yani toplam 60 dakika oynanıyor. Eğer normal maç süresi beraberlikle sonuçlanırsa maça 10 dakikalık bir ek süre daha ilave ediliyor. Ancak Amerikan futbolu yoğun efor gerektiren bir spor olduğu için çeyrek süresi amatör liglerde ve çocuk liglerinde kısaltılıyor. Amatör ve çocuk liglerinde ise maç süresi lig tarafından belirleniyor ve değişkenlik gösterebiliyor.

Amerikan Futbolu Ekipmanları Nelerdir?

Amerikan futbolu fiziksel mücadeleye dayalı bir spor olduğu için oyuncular ciddi sakatlıklara maruz kalabiliyor. Bu sakatlıkları önleyebilmek için oyuncuların mutlaka koruyucu ekipmanlar kullanması gerekiyor. Özellikle oynar ve oynamaz eklemlerin yoğun bir şekilde korunması oldukça önemli. Bundan dolayı oyuncuların kullanması gereken ekipmanlara koruyucu bölümler de ekleniyor. Bir Amerikan futbolu oyuncusunun kullanması gereken ekipmanlar genel olarak aşağıdaki şekilde sıralanıyor:

• Kask
• Pantolon
• Omuz pedleri
• Konç
• Krampon
• Dişlik
• Dizlik
• Boyun pedi
• Bileklik
• Dirseklik
• Eldiven

*Bu sayfada yer alan bilgiler tavsiye, uyarı veya teşvik niteliği taşımamakta olup sadece bilgilendirme amaçlıdır. Herhangi bir spora başlamadan önce fiziksel yeterliliğinize yönelik hekiminizden mutlaka bilgi almalı ve uzman antrenörlerle çalışmaya özen göstermelisiniz.

Kaynaklar;

• “What is American football, Rookier Road, (çevrim içi) 
• Brandon Hall, “Football Positions: Explained”, Stack, 2022, (çevrim içi)
• “All About The Game of American Football”, AFI, 2016 (çevrim içi),
• “AMERICAN FOOTBALL SIZE GUIDE & CHART”, Net World Sport, (çevrim içi)