Diyette Cheat Day (Ödül Günü) Nedir?

Diyet yapıyorsanız rüyalarınızı süsleyen yemekleri yiyebileceğiniz cheat day’i iple çekmeniz normal. Metabolizmayı hızlandıran, diyet motivasyonunu ve direnci artıran cheat day, ideal formunuza kavuşurken size lezzetli bir mola şansı sunuyor. Ama ne şartla?

Diyet yapmak kimi zaman zorlayıcı olabiliyor. Cheat day (ödül günü), kişilerin hem metabolik hem de psikolojik olarak zorlandıkları anlarda devreye girerek psikolojik dirençlerini ve enerjilerini yükseltmelerini sağlıyor. Yapılma sıklığı diyetin uygulanma başarısına göre belirlenen cheat day hakkında aklınıza takılan tüm sorulara ve kapsamlı bilgilere bu yazıdan ulaşabilirsiniz.

Diyette Cheat Day Neden Yapılır?

Diyette cheat day, planlanmış diyet programının dışına çıkılarak metabolizmayı şaşırtma ve canlandırma amacı taşıyor. Cheat day, diyetteki kişinin haftanın altı günü diyet programına kusursuz uymasının sonunda bir gün “hile yapabileceği” serbestliğine dayanıyor. Ancak bu günde de karbonhidrat ve işlenmiş gıdalardan uzak durarak protein ve sebze ağırlıklı, metabolizmayı hızlandıran yiyecekler içeren bir menü seçmek, diyet hedeflerine ulaşmayı kolaylaştırıyor.

İngiltere’nin önemli basın organlarından BBC’de yayınlanan Are diet ‘cheat days’ ever a good idea? (Cheat day, iyi bir fikir mi?) başlıklı makale, cheat day konseptinin özellikle kas kütlesini artırmak isteyenler arasında yaygın olduğunu söylüyor. Adında hile kelimesi geçse de aslında cheat day’in diyet mantığında bir yeri var: Sağlıklı ve kontrollü beslenmeye alışan metabolizmayı şaşırtarak metabolik hareketliliği artırmak ve bir çeşit motivasyon yoluyla diyete bağlılığı sağlamlaştırmak.

Diyette Ödül Günü Ne Zaman Yapılmalıdır?

Diyette ödül gününün bir ya da iki haftada bir gün olacak şekilde yapılması genel olarak kabul görüyor. Ancak bu konuda farklı görüşler de mevcut. Cheat day’in hiç yapılmamasını savunan beslenme uzmanları da var, kimi uzmanlar ise bir ay ya da 45 gün gibi aralıklarla ödül günü uygulamasını daha sağlıklı buluyor. ABD merkezli National Academy of Sports Medicine, Shakespeare göndermeli To Cheat Meal or Not to Cheat Meal: The Great Dieting Question (Ödül yemeği yemek ya da yememek: Büyük Diyet Sorusu) başlığıyla yayınladığı yazıda beslenme uzmanlarının savunduğu iki karşıt görüşe de yer veriyor.

Lifestyle Fitness adlı sitede ise araştırmaların, diyet planına yüzde 90 oranında sadık kalındığı takdirde haftada bir cheat day yapmanın uygun olduğuna işaret ettiğini yazıyor. En ideal ödül günü için bir diğer öneri de spor yapılan bir günün seçilmesi yönünde. Ağırlık çalışılan bir günde yüksek protein içeren ve karbonhidrat oranı dengede bir ödül öğünü seçmek, diyet yapan kişiyi mutlu edeceği gibi kas kütlesini artırmaya da yardımcı oluyor. Öyle ki diyetlerde pozitif düşüncenin önemini göz ardı etmemek gerekiyor.

Northwestern Medicine’da yayınlanan bir makale, tüm bir gün yerine her günün öğünlerine dağıtılmış ödüllerin daha anlamlı olduğuna dikkat çekiyor. 80/20 kuralının önerildiği kaynakta, her gün öğünlerimizden birine yemekten keyif aldığımız bir besini ekleyebileceğimiz belirtiliyor, tabii kural olarak beslenmemizin yüzde 80’inin diyete uygun olması şartıyla!

Diyette Cheat Day Faydaları Nelerdir?

Yapılan araştırmalara göre diyette cheat day yapmanın hem psikoloji hem de metabolizma üzerinde olumlu etkileri bulunduğunu belirtmiştik. Ödül günü ya da kaçamak günü olarak da anılan bu diyet konseptinin diyet yapanlara sunduğu faydaları şöyle sıralamak mümkün:

Diyet planına belirli bir mantık dahilinde (diyetin başarı oranı, kilo vermeye etkisi, diyet yapan kişinin ihtiyaçları, psikolojisi vb.) ve periyodik olarak cheat day eklemenin kişiler üzerinde motive edici ve diyet dayanıklılığını artırıcı bir özelliği olduğu söyleniyor.
Diyetlerine başarıyla uydukları takdirde canlarının çektiği yemeği yiyebileceklerini bilmek, diyet yapanların diyeti bir beslenme biçimi olarak tüm hayatlarına yaymalarını sağlıyor ve dirençlerini artırarak kilo verme hedeflerine ulaştırıyor. Örneğin; bu çalışmada, çikolatalı kek yerken suçluluk duyan kişilerle çikolatalı keki kutlamayla ilişkilendiren ve suçluluk duymadan tüketebilen kişilerden oluşan iki denek grubu arasında yapılan bir araştırma, suçluluk duyanların kilo vermekte daha çok zorlandığı sonucunu veriyor..
Cheat day, leptin hormonunun artmasını sağlayarak metabolizmanın hızlanmasına yardımcı oluyor.
Diyetle birlikte spor yapanlarda haftada bir uygulanan cheat day, kas gelişimini destekliyor.
Periyodik biçimde uygulanan cheat day, kişilerin irade kırılması yaşayarak çok daha sık aralıklarla diyetlerini bozmalarının ya da tamamen pes etmelerinin önüne geçiyor.

Kaçamak Günü Metabolizmanızı Hızlandırabilir mi?

Kaçamak gününün iyi geldiği tek şey diyet yapanların psikolojisi değil, kontrollü beslenmeye alışmış olan metabolizma da chat day’in faydasını görüyor. Esasında uygulanan düşük kalorili beslenme düzeninden farklı olarak yüksek kalorili bir besin alımı, vücutta leptin hormonlarını uyarıyor ve enerji artışı ortaya çıkarıyor, bu da bazal metabolizma hızı üzerinde olumlu etkiler yaratıyor.

Beslenme uzmanları arasında kaçamak gününün metabolizmayı hızlandırdığı görüşüne dair karşıt fikirler de bulunuyor. Web sitesinde diyet, fitness, sağlık konularında yazılar yayınlayan ünlü beslenme uzmanı Menno Henselmans, çok satan kitabı The Science of Self-Control ile tanınıyor. Henselmans, Does A Cheat Day Boost Metabolism? (Kaçamak Günü Metabolizmayı Hızlandırır mı?) adlı yazısında, kaçamak gününün belli ölçüde metabolizmayı hızlandırdığı ve enerjiyi artırdığını kabul etse de bu etkinin sınırlı olduğu ve hızlı bir metabolizma için cheat day’e ihtiyaç olmadığı görüşünü savunuyor.

Cheat Meal Olarak Ne Yenmelidir?

BBC’de yayınlanan yazıda International Journal of Eating Disorders tarafından yapılan bir araştırmaya yer veriliyor. Buna göre Instagram’da “cheat day” etiketiyle paylaşım yapan 1 milyon 600 bin hesabın yarısına yakınının yemek olarak hamburger, pizza, cips, dondurma gibi yüksek kalorili yiyecekleri tercih ettiği görülüyor. Ancak cheat meal olarak karbonhidrat bakımından zayıf, protein içeriği yüksek, işlenmemiş, trans yağ içermeyen, glisemik indeks tablosu düşük olan temiz gıdaların tüketilmesi, çok daha sağlıklı ve genel diyet planına uygun bir öğün oluşturuyor. Bununla birlikte en doğru diyet planı için mutlaka bir beslenme uzmanına danışmak gerekiyor.

Cheat Day Kimler için Uygundur?

Sonuç olarak, en büyük olumlu etkisi diyet yapanların psikolojisi ve motivasyonu üzerinde görülen cheat day, aslında diyetini tüm hayatında bir beslenme tarzı olarak benimsemek isteyen herkes için fayda sunuyor. Bununla birlikte diyet programında cheat day’e yer vermenin daha büyük artı yaratacağı gruplar ise şöyle:

Kas kütlesini artırmak isteyen sporcular, diyet programlarının yüzde 90’ına uyum gösterdikleri takdirde haftada bir kez cheat day uygulayabilirler. Sporcularda cheat day, araştırmalara göre kas oluşumunu destekleyici bir etki yaratıyor.
Diyetini en az altı ay ya da bir yıldır başarıyla sürdürenler, diyetten bekledikleri kilo kaybı/vücut şekillenmesi gibi hedeflere ulaşmış ya da ulaşmaya çok yaklaşmış kişiler de bir ya da iki haftada bir olmak üzere cheat day uygulayabilir.
Diyet yapmakla ilgili psikolojik zorluklar ve irade kayıpları yaşayan, daha önce pek çok kez diyet programını yarıda kesmiş olan kişiler, dirençlerini ve motivasyonlarını artırmak için iki haftada ya da ayda bir olmak suretiyle cheat day uygulayabilir.

“Diyet Yaparken Motivasyonunuzu Yüksek Tutacak 8 Öneri” başlıklı yazımıza da göz atarak forma girme yolculuğunuzda yeni ipuçlarını keşfedebilirsiniz.

*Bu sayfada yer alan bilgiler, öneri ve uyarı mahiyetinde olmayıp yalnızca bilgilendirme amacıyla paylaşılmıştır. Diyet programınıza dair herhangi bir karar almadan önce muhakkak beslenme uzmanınıza danışmanız gerekmektedir.

Kaynaklar;